Leergroepkenmerken werken door in het collectief leren en collectieve leeropbrengsten
Mittendorff, K., Geijsel, F., Hoeve, A., Laat, M. de., & Nieuwenhuis, L. (2006). Communities of practice as stimulating forces for collective learning. Journal of Workplace Learning, 18, 298-312. Lees meer ...
Waarom deze bron?
Als je fijn met elkaar samenwerkt aan innovaties, heb je al snel het gevoel dat je er zelf iets aan hebt; dat je ervan leert. Het kan helemaal leuk zijn als je het gevoel hebt dat je samen aan het leren bent; dat je collectief leert. Maar wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Wat zijn collectieve leeropbrengsten en wat kenmerkt het collectieve leerproces van innovatieve teams? Wat zijn groepskenmerken die passen bij collectief leren?
In dit artikel lees je over een onderzoek dat antwoord geeft op deze vragen. Het bouwt voort op twee bekende theoretische kaders over collectief leren.
1) Simons, P. R. J., & De Laat, M. (2002). Collective learning: Theoretical perspectives and ways to support networked learning. European Journal for Vocational Training, 27, 13-24. Lees meer ...
Robert-Jan Simons en Maarten de Laat beschrijven collectief leren als de manieren van leren waarbij de beoogde opbrengsten (misschien, maar niet noodzakelijk, ook de leerprocessen) gezamenlijk zijn. Onderstaande tabel, overgenomen uit het artikel, laat vier opties zien waarvan er bij drie sprake is van collectief leren.
Tabel 1. Individuele en collectieve leerprocessen en leeropbrengsten (overgenomen en vertaald uit Simons & De Laat, 2002, p.3)
| Proces / opbrengsten | Individueel | Collectief |
| Individueel | Individueel leren | Individueel leren met collectieve uitkomsten |
| Collectief | Leren via sociale interactie | Collectief leren |
Op de vraag hoe je van individueel leren kunt overstappen op collectief leren, zijn volgens de auteurs drie antwoorden te geven:
- samen reflecteren op de gemeenschappelijke impliciete leeropbrengsten;
- samen reflecteren op of plannen van gemeenschappelijke expliciete leeropbrengsten;
- definiëren van een gemeenschappelijk plan tot externalisatie in de groep.
2) Nonaka, I. & Takeuchi, H. (1995). The Knowledge Creating Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation. New York, NY: Oxford University Press.
Nonaka en Takeuchi (1995) benadrukken dat de sleutel tot kenniscreatie is gelegen in het mobiliseren van ‘tacit knowledge’; de kennis die je hebt en toepast maar waar je je weinig van bewust bent tot je erover gaat vertellen. Het expliciteren van die kennis in een groep genereert groepsleren (leren via sociale interactie) en kan daarmee leiden tot collectieve leeropbrengsten. Nonaka en Takeuchi spreken van een proces van “externalisatie”.
In het artikel van Mittendorff c.s. wordt een model gepresenteerd waarin onder andere deze kennis over collectief leren en opbrengsten samenkomt. Het bevat daarbij een overzicht van allerlei kenmerken van een leren in een groep, zoals een gevoel van gezamenlijke identiteit, herkenning van elkaars werkpraktijk en de mate van informele relaties. De doorwerking van deze kenmerken op het collectief leren en collectieve leeropbrengsten komt aan de orde. Een belangrijke stimulans voor collectief leren van een groep blijkt het expliciteren van kennis en ervaringen door de groepsleden.
Bij welke perspectieven is deze bron vooral bruikbaar?
Deze bron helpt bij De Voortgang. Het biedt zicht op de resultaten van de samenwerking die je als collectieve leeropbrengsten kunt zien. Ook biedt dit artikel inspiratie voor Het gesprek; je leest waar het gesprek in een leergroep toe dient. Het overzicht van de groepskenmerken kunnen handvatten bieden bij de De Start en De Belangen.
Meer lezen?
Stefan Robbers en Marjan Vermeulen rapporteerden in 2018 over collectieve vormen van leren en professionaliseren in lerende organisaties in een onderzoek voor VOION. De vraag staat centraal welke kenmerken van processen omtrent collectief leren uit onderzoek terugkomen in de praktijk. Een interessante conclusie is dat professionals in de praktijk van het onderwijs vooral “leren van elkaar” en nog niet zo veel “leren met elkaar”. Is dit dan ook meteen de uitdaging waar we voor staan?
Zie:
Robbers, S., & Vermeulen, M. (2018). Collectieve vormen van leren en professionaliseren in lerende organisaties. Welten-instituut - Open Universiteit. Lees meer ...